Дом, які трэба палюбіць

Беларусь - маленькая рэспубліка, пра існаванне якой многія нават не падазраюць. І як бы непрыемна для беларусаў гэта ні гучала, але часта нас нават не ідэнтыфікуюць як асобную дзяржаву. Вядома, гэта можна спісаць на геаграфічную непісьменнасць і «гэта іх праблемы», але ад гэтага не становіцца ні лягчэй, ні больш зразумела. Ну, ды добра, пакінем іх і паглядзім на нас. А як разумеем Беларусь мы, грамадзяне, якія пражываюць у ёй?

Нядаўна ў размове з адным еўрапейцам на яго пытанне, як вы ў трох словах ахарактарызуеце горад, у якім жывяце, мы з калегамі некалькі разоў, не змаўляючыся, адказалі Motherland (Радзіма, прыналежнасць па маці). Гэта быў такі экспрэс-тэст на разварушванне крэатыўнасці мыслення і адыходу ад стэрэатыпаў. Дык вось, ведаеце, на што звярнуў увагу малады паспяховы бізнэсмэн з адной вельмі маленькай еўрапейскай краіны? На тэрмін «Motherland». Звыклае нам слова разанула вуха еўрапейцу таму, што яны называюць свой родны горад ці краіну паўсядзённа Домам, а афіцыйна - Fatherland (Айчына, прыналежнасць па бацьку). Такая, здавалася б, дробязь на самай справе нясе ў сабе фундаментальную, гістарычную падмену. Некалькі пакаленняў нашых людзей нараджаліся і выхоўваліся з думкай аб тым, што іх выкормлівае і забяспечвае прывідным шчаслівым будучым Радзіма Маці. Гэта былі пакаленні безбацькоўства, вымушаныя адмаўляцца ад свайго роду па палітычных меркаваннях, асуджаныя саромецца сваіх бацькоў, прызнаных ворагамі, або, у лепшым выпадку, ганарыцца загінулымі ў баях за Радзіму. Пакаленні, выгадаваныя ўдовамі, вырывалі з коранем генеалагічныя дрэвы, перапісвалі радавод і вечна саромеліся таго, чым звычайны чалавек якраз ганарыцца.

Дом - гэта нешта ўтульнае, цёплае, якое пахне дзяцінствам і ўспамінамі. Дом - гэта месца, дзе ўсё роднае і вельмі асабістае. Там жывуць тыя, каго ты любіш і каму давяраеш. А калі не любіш, то ўсё роўна неяк без агрэсіі. Там усе жывёлы - хатнія, а ўсе людзі - сваякі ці суседзі. Там свой уклад і правілы, гісторыі і традыцыі, прыколы і байкі. Там ты можаш быць самім сабой, і цябе за гэта любяць. Выносяць з хаты толькі бруд і мёртвых, але не смецце. Дом берагуць, бароняць і ўладкоўваюць. А калі з яго з'язджаюць, то потым успамінаюць з пяшчотай і вяртаюцца з радасцю. Так бывае з домам. А Радзіма-Маці, асабліва ў варыянце савецкай і постсавецкай канатацыі, уяўляецца з нейкім вечна тужлівым каменным тварам. Яна ўвесь час заклікае і мае патрэбу. Яна са слязамі выпраўляе сыноў і дачок туды, дзе яны аддаюць ёй доўг, пры гэтым застаючыся на пакаленні наперад у неаплачаным доўгу. За яе змагаюцца, яе пастаянна абараняюць і ўсімі сіламі імкнуцца заслужыць яе каханне.

Гэтыя нябачныя сэнсы і падтэксты звязваюць нас ментальнымі ніткамі з мінулым і будучыняй. Мы можам не надаваць ім значэння, і без іх праблем хапае. Але, як спяваў БГ: «…каб стаяць, нам трэба трымацца каранёў». Любіць Радзіму вучаць, а дом любяць па азначэнні. З гэтым нараджаюцца і жывуць. Гэта таксама натуральна, як любіць тату і маму. Калі ў беларуса спытаць, чым ён ганарыцца ў сваёй краіне, ён назаве, напэўна, нейкія імёны, сімвалы і брэнды. Але ці сапраўды ён гэтым ганарыцца, як галандзец - сырам і цюльпанамі, італьянец - пастай і піцай, а француз - Версалем і Шанэль? Нас так доўга прымушалі ганарыцца тым, што нас руйнавала, што мы не ведаем, як і што любіць шчыра і ад душы. Ды мы хвалу нармальна ўспрымаць не можам, саромеемся! Замежнікі думаюць, што за гэтым стаіць сціпласць, а на самай справе, часцяком прыніжаная самаацэнка.

Напэўна, у нас занадта доўга не было той формы прыватнай уласнасці, якая выпрацоўвае сацыяльную адказнасць за сваё і за агульнае. Але сацыяльная адказнасць не з'яўляецца з ніадкуль. Гэта рашэнне, якое прымае кожны чалавек унутры сябе. І гэтаму нам трэба вучыцца. Любіць свой Дом, ганарыцца ім, уладкоўваць яго так, каб нашы дзеці маглі ганарыцца Зямлёй Айцоў, адказных за тое, што адбываецца ў іх Доме.

Чытаць таксама


Гонар нацыі: вядомыя беларусы - частка 1

Людзі, якімі наша краіна можа ганарыцца. Людзі, якія здзейснілі адкрыцці, якія паўплывалі на ўвесь свет.

Аляксандр Саладуха: «Я шалёна люблю сваю справу!»

Дамаўляцца аб інтэрв'ю з гэтым бадай што самым эпатажным беларускім артыстам — адно задавальненне. Аляксандр Саладуха заўсёды рады паразмаўляць пра тое, што любіць — пра музыку, любімыя песні і самыя прыемныя падарункі.

Як мы клічам вясну. Фатограф Альфрэд Мікус пра таямніцу старажытнага абраду "Гуканне вясны".

Фатографы заўсёды прыкмячаюць значна больш, чым звычайныя гледачы або ўдзельнікі. Менавіта таму сённяшняя гісторыя будзе асабліва насычанай - яна напісаная і "занатаваная" фатографам.

Водгукі