Навагрудак: зямля каралёў

perseides_belarus_09

У XIV стагоддзі горад належаў да дыяцэзіяльнай Літоўскай Мітраполіі. Навагрудак - гэта магчымая першая сталіца Вялікага княства Літоўскага. Упершыню горад згадваецца ў Першым Сафійскім летапісе і Чацвёртым Наўгародскім летапісе ў 1044 годзе ў сувязі з вайной Яраслава Мудрага і літоўскіх плямёнаў. У 16-ым стагоддзі Мацей Стрыйкоўскі быў першым, хто ў сваёй хроніцы прапанаваў тэорыю, што Навагрудак стаў сталіцай дзяржавы ў 13-ым стагоддзі. Гэта сцвярджэнне падтрымліваюць некалькі іншых навукоўцаў, у той час як іншыя аспрэчваюць тэзу, галоўным чынам таму, што сучасныя хронікі 13-га стагоддзя не даюць ніякіх згадак пра Навагрудак як сталіцу.

Навагрудак быў часткай Рэчы Паспалітай пасля Люблінскага саюзу ў 1569 годзе. У 1795 годзе ён быў уключаны ў склад Гродзенскай губерні Расейскай імпэрыі ў сувязі з падзеламі Рэчы Паспалітай. У 1843 годзе ён быў перададзены Мінскаму гарадскому камітэту. Горад быў цэнтрам квітнеючай габрэйскай абшчыны, насельніцтва якой ў 1900 годзе складала 5015 чалавек. Падчас Першай сусветнай вайны горад знаходзіўся пад нямецкай акупацыяй з 22 верасня 1915 года па 27 снежня 1918 года. 22 чэрвеня 1941 года нацысцкая Германія ўварвалася ў СССР, а Навагрудак быў акупаваны 4 ліпеня, пасля аднаго з самых трагічных падзей, калі Чырвоная Армія была акружаная ў так званым Навагрудскім катле. Падчас нямецкай акупацыі ён стаў часткай рэйхскамісарыятскай тэрыторыі Остланд. Чырвоная Армія зноў вярнула сабе горад амаль роўна праз тры гады пасля яго нямецкай акупацыі 8 ліпеня 1944 года. Падчас вайны больш за 45 000 чалавек былі забітыя ў горадзе і ў прылеглых раёнах, а больш за 60% жылля было разбурана.

Навагрудак - горад з багатай гісторыяй і спадчынай. Першы фарпост старажытнай сталіцы Вялікага княства Літоўскага і ўнікальны ўзор абароннай архітэктуры XIV-XVI стст. Навагрудскі замак размешчаны ў адным з самых высокіх месцаў Беларусі - Замкавай гары (323 м над узроўнем мора). Там быў каранаваны першы князь Вялікага княства Літоўскага, Міндоўг. У цяперашні час наведвальнікі замка могуць убачыць цытадэль (Замкавая гара), руіны каменнага замка і прылеглых будынкаў (Малы замак) і фрагменты царквы і вежы ...

У Навагрудку ў 1938 годзе быў адкрыты музей, прысвечаны Адаму Міцкевічу, таленавітаму паэту, інтэлектуалу эпохі рамантызму, аўтару знакамітых «Пана Тадэвуша» і «Дзядоў». Музей знаходзіцца ў доме, пабудаваным бацькам Адама Міцкевіча Мікалаем. Падчас вайны шырокая калекцыя сямейных каштоўнасцяў была знішчана або скрадзеная, але вялікая колькасць прадметаў была выратавана або выкуплена. Рэстаўрацыя дома 19 стагоддзя была праведзена ў пачатку 1990-х гадоў. Дзякуючы гэтаму флігель (з падземнай галерэяй), хлеў, альтанка і калодзеж былі адноўлены побач з асабняком. Сёння ў экспазіцыі музея прадстаўлены тысячы рэдкіх прадметаў: асабістыя рэчы, партрэты, шматлікія публікацыі на розных мовах, антыкварная мэбля і прадметы інтэр'еру, а таксама экспанаты, прысвечаныя сяброўству Міцкевіча з іншымі выбітнымі людзьмі эпохі.

Славутасці Навагрудка:

• Навагрудскі замак. Пабудаваны ў 14 стагоддзі, цяпер у руінах. Замак часам згадваецца як замак Міндоўга, хоць на самай справе ён быў узведзены праз некалькі дзесяцігоддзяў пасля яго смерці.

• Царква Св. Барыса і Глеба. Праваслаўная царква, якая перажыла мноства рэканструкцый, і сёння спалучае ў сабе элементы позняй готыкі XVI стагоддзя, архітэктуры XVII стагоддзя са стылямі барока і рускага адраджэння.

• Праабражэнская царква. Рымская каталіцкая царква ў стылі барока з элементамі, якія засталіся ад ранняй готыкі.

• Мікольскі сабор.

• Царква Святога Міхаіла. Рымская каталіцкая царква ў стылі барока першай паловы XVIII стагоддзя.

• Мячэць. Старажытная мячэць XIX стагоддзя. Татарская абшчына існавала ў Наваградку з 16-га стагоддзя.

Музеі:

• Краязнаўчы музей (вул. Гродзенская, 2).
• Музей Адама Міцкевіча, (вул. Леніна, 1).

Чытаць таксама

Гомель: у пошуках некранутай прыроды.

Гомель размешчаны на паўднёвым усходзе Беларусі. Гомельская вобласць мяжуе з Расіяй на ўсходзе і Украінай на поўдні. Каля траціны плошчы гэтага рэгіёну краіны займаюць сельскагаспадарчыя землі, але тут ёсць, на што паглядзець.

Маладзечна. На скрыжаванні эпох

Гісторыя Маладзечна з'яўляецца неад'емнай часткай беларускай гісторыі наогул. Горад можа ганарыцца вядомымі суайчыннікамі, якія зрабілі свой унёсак у нацыянальную і сусветную гісторыю і культуру. Маладзечна ўпершыню згадваецца ў дакуменце аб падпарадкаванні вялікаму князю літоўскаму Ягайла, падпісаным герцагам Ноўгарад-Северскі Дзмітрыем Альгердавічам у Маладзечанскім замку 16 снежня 1388 года.

Віцебск. Калыска для мастака.

Віцебск - калыска беларускай культуры, адзін з самых прывабных і гістарычна багатых гарадоў нашай краіны.