Гонар нацыі: вядомыя беларусы - частка 1

... З гісторыі

Тадэвуш Касцюшка

Гэта палітычны і ваенны дзеяч Рэчы Паспалітай, кіраўнік паўстання 1794 г., Нацыянальны герой Беларусі, Польшчы і ЗША, ганаровы грамадзянін Францыі, нарадзіўся ў 1746 годзе на беларускай тэрыторыі. Удзельнічаў у вайне за незалежнасць ЗША. У яго гонар названа гара ў Аўстраліі.

Францыск Скарына

Францыск Скарына, беларускі і ўсходнеславянскі першадрукар. Нарадзіўся ў г. Полацку каля 1490 г.. Атрымаў ступень бакалаўра філасофіі ў Кракаўскім універсітэце і, магчыма, у гэтым жа ўніверсітэце ступень магістра медыцынскіх навук. Затым ступень доктара "лекарскіх навук" у Падуанскім універсітэце. Выдавецкую дзейнасць пачаў у Празе, дзе надрукаваў 23 ілюстраваныя кнігі Бібліі ў перакладзе на старабеларускую мову. У пачатку 1520-х гадоў пераехаў у Вільню і заснаваў друкарню. У ёй надрукаваны «Малая падарожная кніжыца» і «Апостал». Кнігі Скарыны значна паўплывалі на духоўную культуру Беларусі і Украіны, стымулявалі ўзнікненне кнігадрукавання ў Маскоўскай дзяржаве, распаўсюджваліся ў шматлікіх рукапісных копіях.

Леў Сапега

Дзяржаўны і ваенны дзеяч, гетман Вялікага княства Літоўскага і Рэчы Паспалітай, дыпламат, мысліцель. Адзін з галоўных стваральнікаў Статута ВКЛ (1588 г.) - выдатнага помніка прававой і палітычнай думкі, па сутнасці першай канстытуцыі ў Еўропе.

… з навукі

Ігнат Дамейка

Нарадзіўся ў Беларусі ў 1802 годзе. Быў знакамітым геолагам, большую частку жыцця правёў у Чылі, дзе стаў нацыянальным героем. За свае дасягненні афіцыйна прызнаны ЮНЕСКА. Імем Дамейкі названа малая планета.

Мікалай Судзілоўскі (Нікалас Русэль)

Этнограф, географ, хімік, біёлаг, лекар-генетык, рэвалюцыянер-народнік, першы прэзідэнт сената Гавайскіх выспаў. Нарадзіўся ў 1850 г. у Магілёве ў збяднелай дваранскай сям'і. C 1892 году жыў на Гаваях, дзе адстойваў правы карэнных жыхароў.

Соф'я Кавалеўская

Першая ў свеце жанчына-прафесар матэматыкі паходзіць з шляхецкага беларускага роду. Дзяцінства правяла ў маёнтку Палібіна Віцебскай губерніі, а ў 18 гадоў ўступіла ў фіктыўны шлюб, каб паехаць за мяжу і займацца навукай. Працы Кавалеўскай прысвечаны матэматычнаму аналізу, механіцы, астраноміі.

Павел Сухі

Авіяканструктар, вынаходнік, адзін са стваральнікаў рэактыўнай і звышгукавой авіяцыі, аўтар паўсотні арыгінальных канструкцый самалётаў, больш за трыццаць з якіх былі пабудаваны і выпрабаваны. Нарадзіўся ў 1895 г. у горадзе Глыбокае Віцебскай вобласці.

Жарэс Алфёраў

Беларускі фізік і навуковец, які вядомы значным унёскам у стварэнне сучаснай фізікі гетэраструктур і электронікі. Ён вынаходнік гетэратранзістара і лаўрэат Нобелеўскай прэміі па фізіцы (2000 г.). Ён з веданнем справы пісаў: "Многія навукоўцы зрабілі свой унёсак у гэты выдатны прагрэс, які не толькі вызначае ў значнай меры будучыя перспектывы фізікі цвёрдага цела, але ў пэўным сэнсе ўплывае на будучыню чалавечага грамадства".

Максіміліан Рыло

Беларусь можа ганарыцца гэтым чалавекам, які быў піянерам і першым даследчыкам руін старажытнага Вавілона. У 1836 г. Максіміліян адправіўся ў Ліван, а затым у Месапатамію на археалагічныя раскопкі. Ён стаў першым даследчыкам руін старажытнага Вавілона, таму што сістэматычныя археалагічныя раскопкі там пачаліся толькі ў канцы XIX стагоддзя.

Сайман Сміт Кузнец

Беларусь можа ганарыцца лаўрэатам Нобелеўскай прэміі па эканоміцы 1971 года "за эмпірычнае абгрунтаванае тлумачэнне эканамічнага росту, якое прывяло да новага, больш глыбокага разумення эканамічнай і сацыяльнай структуры і працэсу развіцця ў цэлым». Сайман Сміт Кузнец нарадзіўся ў Пінску (цяпер Брэсцкая вобласць, Беларусь) у 1901 годзе. Ён быў піянерам ў галіне навукі, якая адкрывае ролю «чалавечага фактару» у развіцці эканомікі. Кузнец выкарыстаў у сваіх даследаваннях розныя эмпірычныя матэрыялы, якія ахопліваюць працяглыя гістарычныя перыяды. Вучоны таксама правёў параўнальны гістарычны аналіз эканамічнага развіцця краін. У сваіх працах ён выказаў ідэю аб узаемадзеянні навукі, тэхнікі і інстытуцыйных зрухаў, і іх уплыў на ход і вынікі эканамічнага росту.

Барыс Кіт

Барыс Кіт з'яўляецца беларускім матэматыкам, фізікам, хімікам і распрацоўшчыкам касмічнага паліва. Кіт стаў першым вучоным у гісторыі фундаментальных даследаванняў паліва, якое затым было выкарыстана ў якасці асноўнага ракетнага паліва. Вынікі яго даследаванняў дазволілі ажыццявіць першы пілатуемы палёт на Месяц і зрабілі магчымым далейшае засваенне касмічнай прасторы. "Капсула часу" з імем Кіта была замуравана ў сцяне Капітолія ў Вашынгтоне. Кіт заўсёды заставаўся свядомым беларусам: "Усё, што я зрабіў у маім жыцці, я зрабіў для маёй радзімы і сваёй славы".

Станіслаў Галакціёнаў

Станіслаў Галакціёнаў вывучаў малекулярную біялогію, працаваў з першым кампутарам, які рыхтаваў праграму па біялогіі, звязанай з вызначэннем структуры малекул, калі тэма была зусім новай і вельмі актуальнай. Ён стаў адным з заснавальнікаў дысцыпліны, якая цяпер называецца малекулярным мадэляваннем. Прызнанне Галакціёнава стала міжнародным. Яго працы ў галіне біялогіі былі пераведзены на еўрапейскія мовы.

 

… з космасу!

Пётр Клімук

Пётр Клімук, першы беларускі касманаўт, вучоны ў галіне тэхнічных навук, двойчы Герой Савецкага Саюза. Нарадзіўся ў в. Камароўка Брэсцкага р-на ў 1942 годзе. Ажыццявіў тры палёты ў складзе экіпажаў касмічных караблёў і арбітальных комплексаў, правёў у космасе 78,76 сутак.

Уладзімір Кавалёнак

Уладзімір Кавалёнак - беларускі касманаўт, вучоны ў галіне ваенных навук, двойчы Герой Савецкага Саюза. Нарадзіўся ў в. Белае Мінскай вобласці ў 1942 годзе. Ажыццявіў тры палёты ў космас у якасці камандзіра экіпажа, правёў у космасе 216,38 сутак, у тым ліку ў адкрытым космасе - 2,3 гадзіны.

Алег Навіцкі

Першы беларускі касманаўт, які ўзначаліў у 2013 годзе экіпаж 34-й міжнароднай экспедыцыі на МКС. Алег Навіцкі нарадзіўся ў 1971 годзе ў г. Чэрвень Мінскай вобласці. Да паступлення ў атрад касманаўтаў служыў ваенным лётчыкам, ветэран баявых дзеянняў, узнагароджаны медалямі Міністэрства абароны РФ.

Чытаць таксама


Гонар нацыі: вядомыя беларусы - частка 5

Апошняя частка спісу вядомых беларусаў. Тут вы знойдзеце бізнесменаў, палітыкаў і спартсменаў, якія не толькі сталі гонарам беларусаў, але і сусветнай спадчынай.

Як мы клічам вясну. Фатограф Альфрэд Мікус пра таямніцу старажытнага абраду "Гуканне вясны".

Фатографы заўсёды прыкмячаюць значна больш, чым звычайныя гледачы або ўдзельнікі. Менавіта таму сённяшняя гісторыя будзе асабліва насычанай - яна напісаная і "занатаваная" фатографам.

Гонар нацыі: вядомыя беларусы - частка 2

Кожная краіна - гэта яе героі. Беларускія навукоўцы, касманаўты, пісьменнікі, спартоўцы, бізнесмены вядомыя цяпер ва ўсім свеце. Яны цалкам аддаюць сябе любімай справе, але ніколі не забывалі пра тое, хто яны.

Водгукі